Mantelzorgers in de knel
Medewerkers met mantelzorgtaken? Oplettendheid geboden!
Onze maatschappij vergrijst. De beroepsbevolking ook. Zie hier het ontstaan van nieuwe knelpunten op de werkvloer. Met het stijgen van de gemiddelde leeftijd, hebben veel vijftigplussers te maken met ouders wier gezondheid zo langzamerhand achteruit begint te gaan. Dat betekent in veel gevallen een kleinere of grotere zorgtaak erbij. Dan kan het gaan om af en toe bijspringen in huishoudelijke taken als boodschappen doen en schoonmaken, maar ook om persoonlijke verzorging, regelmatige bezoeken aan dokters of verzorgingshuizen, of om organisatorische en administratieve taken.
Mantelzorgverplichtingen en verplichte mantelzorg
Mantelzorg is geen nieuw verschijnsel. De meeste mensen nemen vanzelfsprekend zorgtaken op zich voor zieke of behoeftige familieleden. Bijna de helft van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar. In deze leeftijdscategorie worden veel mantelzorgers geconfronteerd met de uitdaging om zorg voor eigen gezin en werk te combineren met zorg voor hulpbehoevende ouders. Veranderingen in AWBZ en WMO maken dat er een groter beroep gedaan wordt op mantelzorgers. De druk op mantelzorgende werknemers wordt dus groter.
Omvang problematiek
Van de werkende beroepsbevolking combineert 1 op de 7 werknemers werk met mantelzorg taken; in de zorgsector is dat zelfs 1 op de 4 werknemers. Gemiddeld besteden werkende mantelzorgers maar liefst 15 uur per week aan mantelzorgtaken. Dat zijn dus bijna twee werkdagen! Slechts zo’n 55% van de werkende mantelzorgers maakt de zorgtaken bespreekbaar op het werk. 45% dus niet! 30% valt de combinatie werk en zorg tegen; 7% vindt deze echt te zwaar. 40% ervaart regelmatig een tekort aan tijd. Absoluut gaat het om 3,5 miljoen mantelzorgers, waarvan 2, 3 miljoen langdurige en intensieve zorg verleent; waarvan bijna een half miljoen zich zwaar of over belast voelt.
Samenhang mantelzorg met ziekteverzuim
Uit het rapport van het CPB over mantelzorg blijkt dat mantelzorgers die langdurige (3 maanden of langer) en intensieve zorg (8 uur of meer per week) verlenen vaker ziek zijn. Zij vinden hun eigen gezondheid vaker verslechterd dan mensen die geen mantelzorg verlenen. Dit blijkt ook uit de cijfers: langdurig ziekteverzuim van twee weken of meer achter elkaar, neemt toe van 10% vóór het mantelzorgen naar 18% nadat de zorg is begonnen. 15% van de intensieve mantelzorgers oordeelde na 2 jaar negatiever over de eigen gezondheid, tegen 8% onder niet-mantelzorgers.
Dat de confrontatie met (toenemende) mantelzorgtaken invloed heeft op het werk van mantelzorgers, lijkt voor de hand liggend. Hoe ga je daar als leidinggevende mee om?
Steun aan mantelzorgers
Maak het bespreekbaar. Geef aandacht aan de mantelzorger. Vraag waar knelpunten ontstaan, en bespreek wat er vanuit de werkgever mogelijk is om iemand tijdelijk te ontlasten. De Wet Aanpassing Arbeidsduur en het kort- en langdurende zorgverlof uit de Wet Arbeid en Zorg kunnen mantelzorgers tijdelijk meer ruimte geven voor mantelzorgtaken. Voorlichting hierover, aan werknemers én werkgevers, blijkt dringend nodig.
Bedrijfscounselling voorkomt en beperkt verzuim
45% van de mantelzorgers maakt zorgtaken niet bespreekbaar op werk. Dat kan zijn vanuit angst voor mogelijke consequenties van tijdelijk minder presteren door stress, vermoeidheid of zorgen, omdat mensen niet weten hoe dit bespreekbaar te maken of omdat ze er van uitgaan dat dit nu eenmaal de situatie is en daar toch niks aan te veranderen is. Een vertrouwelijk gesprek met een bedrijfscounsellor kan helpen duidelijk zicht te krijgen op ervaren problemen en mogelijke oplossingen. Niet dat daarmee de mantelzorgtaken verdwijnen; maar geboden steun, inzicht in waar ruimte kan zitten, kennis van regelingen, ondersteuning bij zaken bespreekbaar maken kan wel helpen het gevoel van overbelasting te verminderen, en daarmee het risico op uitval.
april 2015
Cijfers: CBS, Stichting Werk en Mantelzorg, CPB en Mezzo. http://www.werkenmantelzorg.nl/stichting/wet-en-regelgeving
